19. Cilt

TEFLON TERÂZİ TEFSİR TERBİYE (Bkz. Eğitim, Çocuk Terbiyesi) TEHECCÜD NAMAZI TERBİYUM TEKÂLÎF-İ ÖRFİYYE TERCİ-İ BEND TEKEOĞULLARI BEYLİĞİ TERE (Lepidium sativum) TEKERLEK TEREKE TEKERLEME TEREMENTİ (Terebinthina) […]

Alm. Teflon, Fr. Teflon, İng. Teflon. Isıya, kimyevî maddelere, neme, elektrik atlamasına, sürtünmeye dayanıklı bir polimerin ticârî adı. Teflonun monomerinin kimyevî ismi tetrafluoroetilen (TFE) olup, […]

devletin dâimî ve fevkalâde giderleri için hükümdârın irâdesiyle toplanan vergiler. Örfî vergilerden maksat, şer’î olmayan vergiler demek değildir. Çünkü şer’î ölçülere aykırı olmayan vergiler de […]

1321-1423 yılları arasında merkezi Antalya olan Teke-elinde, Hamidoğulları beyliğinin bir kolu olarak hüküm süren bir Türkmen hânedanı. Hamidoğlu Dündar Beyin Antalya’yı fethettikten sonra idâresini Yunus […]

Alm. Rad (n), Scheibe (f), Fr. Raue (f), disque (m), İng. Wheel, round disk. Bir eksen etrâfında dönen bir disk veya dâirevî bir çatı vâsıtasıyla […]

Alm. Wortsbpiel (n), Kalauer (m), Fr. Calembour (m); repartie, réplique (f), İng.Jingle; pun. Söz, kelime ve ses benzerliğinden faydalanılarak söylenen, kısa, hoş cümlecikler. Bâzı yörelerde […]

Alm. Byzantinischer Prinz (m), Fr. Pirince (m), byzantin. İng. Christian princelet. Bizanslıların müstakil vâlilerine ve Anadolu’nun bâzı Hıristiyan beylerine verilen ünvan. Bizans İmparatorluğunda merkez dışındaki […]

Alm. Ecnetium (m), Fr. Technétium (m), İng. Technetium. Periyodik tablonun VII B grubunda bulunan bir element. Tabiatta bulunmaz. İlk defâ 1937 yılında Perrier ve Serge […]

Alm. Technokratie (f), Fr. Technocratie (f), İng. Technocracy. ABD’de 1930’lu yıllarda ileri sürülen ve ekonominin yönetiminde bankaların, tâcirlerin ve sanâyicilerin başarısız olduklarını ileri süren görüş. […]

Alm. Unpaarhufer, Perissodactyla (pl.), Fr. Périssodactyles (pl.), İng. Perissodactyla. Omurgalı hayvanların memeliler (Mammalia) sınıfının, etenliler (Placentalia) bölümünün, toynaklılar (Ungulata) üst takımına giren bir takımı. Tektırnaklılar […]

Alm. Vervielfältigung (f), Fr. Multiplication; reproduction; polycopie (f), İng. Multiplication reproduction. Bir belgeyi çoğaltma işlemi. Teksir için belgenin orijinali veya orijinal yardımıyla elde edilen bir […]

Alm. Tectite, Fr. Tectite, İng. Tectite. Dünyânın belirli bölgelerinde rastlanan, küçük tabiî camsı cisimlerin ortak adı. Büyüklükleri milimikronla 10 cm arasında değişir. Büyük olanları silisçe […]

Alm. Draht (m), Fr. Fil (m), İng. Wire. İnce, uzun silindir biçimine getirilmiş metal çubuk. Tel umûmiyetle dâire kesitli olup, kolay bükülebilir özelliktedir. Bükülemeyecek kadar […]

Alm. Fernschreiber (m), Fr. Téléimprimeur (m), İng. Teleprinter. Basılı mesajlar almakta ve göndermekte kullanılan elektromekanik bir düzen. Kısaca telem veya teleprinter de denir. Telem tâbiri […]

Alm. Drahtseilbahn, Seilschwebebahn (f), Fr. Télephérique (m), İng. Telpher. İki istasyon arasında kurulmuş havaî hat ve buna bağlı kabinlerle çalışan, yolcu veya yük taşımak için […]

Alm. Telex (m), Fr. Telex (m), İng. Telex. Teledaktilolarla birbirine bağlanan abonelere kendi aralarında telgraf muhâberesi yaptırılabilen bir servis. Avrupa’da 1930’ların başında görülmeye başlayan teleks, […]

Alm. Teleskop, Fernrohr (n), Fr. Télescope (m), İng. Telescope. Uzaydan gelen her türlü radyasyonu alıp görüntüleyen astronomların kullandığı bir rasathâne cihazı. Uzaydaki cisimlerden yansıyarak veya […]

Osmanlı Devletinde sadrâzamların bir konu hakkında pâdişâha bilgi vermek ve nasıl davranacağı husûsunda ondan emir almak için yazdığı kısa yazı. Arapça bir kelime olan telhis […]

Alm. Vermittler, Makler (m), Fr. Courtier, palcier, agent (m), İng. Broker, middleman, pimp. Satılacak malı ve bir haberi halka bağırarak duyuran kişi. Taraflardan hiçbirinin temsilcisi, […]

Alm. Faultier (n), Fr. Bradype (m), İng. Sloth. Familyası: Tembelhayvangiller (Bradypodidae). Yaşadığı yerler: Orta Amerika’dan Arjantin’e kadar olan bölgenin ormanlarında. Özellikleri: Ağaçlarda yaşayan, ayakları kancalı […]

Alm. Sauberkeit, Reinlichkeit (f), Fr. Propreté, pureté (f), İng. Cleanliness; pureness; purity. Pisliklerden arınmak. Kalpte bulunan kötü düşüncelerden kurtulmak ve kötü huyları terk etmek. Bedene […]

Alm. 1. Unterscheidung (-svermögen n) (f), 2. Revision Kassation (f), Fr. Discernement (m), Cassation (f), İng. 1. Discernment; Soundness of judgment, 2. Appeal, reversal. Ayırt […]

Dünyâda, ölen kimsenin rûhunun başka bir bedene (insan veya hayvana) geçerek ona hayat verdiğine dâir asılsız inanış. Reenkarnasyon (Ruh göçü) adı da verilen tenâsüh inancı. […]

Alm. Weissblech (n), Fr. Fer-blanc (m), İng. Tin. Yumuşak çelikten îmâl edilmiş, üzeri kalay kaplı çok ince saç. Teneke soba borusu, zeytinyağı, konserve kutuları imâlinde […]

Alm. Jod (-tinktur f), (n), Fr. Teinture (f) d’iode, İng. Tincture (of iodine). Bakteri öldürücü olarak kullanılan iyodun alkoldeki çözeltisi. Yapılışı: 7 g iyot ve […]

Alm. Reaktion, Fr. Réaction, İng. Reaction. Kimyâda iki veya daha çok maddenin başka madde veya maddelere dönüştüğü hâdise. Reaksiyon da denir. Kimyâsal tepkimede tepkimeye giren […]

Alm. Waage (f), Fr. Balance (f), İng. Balance. Bir cismin veya maddenin kütlesini ölçmeye yarayan âlet. En yaygın kullanılanı eşit kollu terâzidir. Terâziyle kütle ölçme […]

Alm. Hinterlassenschaft (f), Nachlass (m), Fr. Succession (f), Héritage (m), İng. Heritage, estate. Miras, yâni ölen bir kimsenin geriye bıraktığı mal ve mülke verilen isim. […]

Alm. Butter (f), Fr. Beurre (m), İng. Butter. Sütün yayıklanmasıyla elde edilen yağ. Elde ediliş şekillerine göre köy tereyağları, süthâne tereyağları ve pastörize tereyağları olarak […]

Alm. Transpiration (f), Fr. Transpiration (f), İng. Transpiration. Bitkilerin suyu buhar hâlinde dışarı atmaları. Terleme, bitkilerde gaz alış verişine yarayan aralıklar (stomalar) ve kütikula yoluyla […]

Alm. Thermosflasche (f), Fr. Thermos (f), İng. Thermos flask. Vakumla sarılmış sıcak veya soğuk suların sıcaklığını korumak için kullanılan kap. 1892’de bir İngiliz kimyâcısı tarafından […]

Alm. Warmuasserspeicher (m), Warmwasserheizung (f), Fr. Thermosiphon (m), İng. Thermosyphon (e). Isıtılan bir sıvının tabii konveksiyon ısı iletim metoduyla bir yerden diğer yere naklini sağlayan […]

Alm. Thermostat (m), Kanter, Fr.Thermostat (m), İng. Thermostat. Sıcaklığı istenen ölçüde sâbit tutabilen bir tür kontrol sistemi. Sıcaklıktaki değişim, termostattaki duyarlı bir parçaya tesir ederek […]

Alm. Werft (f), Marinearsenal (n), Fr. Arsenal (m), İng. Dockyard, maritime arsenal. Gemi inşâ ve bakımının yapılması için gerekli teknik, lojistik imkânlara sâhip olan ve […]

Anadolu’da yetişen evliyânın büyüklerinden. İsmi Muhammed Vehbî’dir. Hayyât Vehbî ve Terzi Baba diye meşhurdur. 1780 (H. 1195) senesinde doğdu. Osmanlı Müellifleri, Sefînet-ül-Evliyâ, Esmâ-ül-Müellifîn adlı eserlerde […]

Alm. Gebetskette (f), Fr. Chapelet (m), İng. Prayer beads. Allahü teâlâyı kemal, üstünlük sıfatlarıyla sıfatlandırıp, O’na layık olmayan bütün noksan sıfatlardan uzak kılmayı ifâde eden […]

Alm. Test (m), Eignungsprûfung (f), Fr. Test (m), İng. Test. Önceden hazırlanmış bâzı şartlar altında bir kişi veya grubun belli bir işi yapması veya problemi […]

Alm. Tonkrug (m), Fr. Alcarazas (m), Cruche (f), İng. Pitcher, earthenware jug. Kil cinsi topraktan meydana gelen balçık çamurdan yapılan, geniş gövdeli, dar ağızlı, kulplu […]

Alm. Tetracycline (f), Fr. Tétracycline (f), İng. Tetracycline. Streptomyces Rimosus’tan elde edilen bir antibiyotik. Chase Phpızer ve arkadaşları tarafından Amerika’da 1950 yıllarında bulundu. C22H24N2O92H2O olan […]

Alm. Verhaftung, Festnahme (f), Fr. Arrestation (f), İng. Detention, custody; arrest. Durdurma, alıkoyma, hapsetme, tutma ve tutuklama. Bir kişiyi görüldüğü suçla ilgili tutuklama. Hürriyetin zorla […]

Alm. Thora (f), Pentateuch (m); Altes Testament (n), Fr. Thora (f), Pentateuque (m), l’Ancien Testament (m), İng. Torah, The Pantateuch; the old Testament. Allahü teâlâ […]

Alm. Tonband (n), Fr. Magnétophone (m), İng. Tape recorder. Sesi manyetik işlemlerle önce elektrik sinyalleri hâline çevirerek saklayan, gerektiği vakit elektrik sinyallerini ses hâline geri […]

Çin’in kendi kendini idâre eden yüksek ve geniş bir alanı. “Dünyânın Çatısı” ve “Kar Ülkesi” gibi kendine has isimleri olan bu bölge asırlar boyunca etrâfını […]

Ebü’l-Abbâs Ahmed bin Muhammed et-Ticânî’nin tasavvufta tâkip ettiği yol, tarikat. Halvetiyye yolunun kollarından olan Ticâniyye, Kuzey Afrika’da yayılmıştır. Ebü’l-Abbas Ahmed bin Muhammed’in dedelerinden Seyyid Muhammed, […]

Alm. Handel (m), Fr. Commerce (m), İng. Trade, commerce. Kazanç gâyesiyle yapılan alım-satım faaliyeti. İktisâdî malların elden ele geçerek sâhip değiştirmesidir. Geniş anlamda ticâret, parayla […]

Orta Asya ve İran’da büyük bir İslâm devleti kuran hânedânlık. Dünyânın en büyük hükümdarlarından Tîmûr Han tarafından 1370’te kuruldu. Mâverâünnehr ve İran dâhil Çin ve […]

Alm. Tyndalleffekt (m), Fr. Effet (m) Tyndall, İng. Tyndall phenomenon. Işığın küçük tânecikler yüzeyinde yana doğru dağılması (yayılması). Tyndall, göğün mavililiğinin sebebini araştırırken, bu rengin […]

İngiliz White Star Line denizcilik şirketine ait lüks donanımlı Titanic yolcu gemisinin 14-15 Nisan 1912 tarihinde Atlas Okyanusunda batması neticesinde meydana gelen fâcia. Devrinin en […]

Alm. Ziegel (-stein) (m), Fr. Brique (f), İng. Brick. Kil ağırlıklı bir çeşit toprağın dikdörtgenler prizması bloklar şeklinde kalıplanıp pişirilmesiyle yapılan yapı malzemesi. Ucuz ve […]

Alm. Leim (m), Fr. Colle (f), (forte), İng. Glue. Hayvan kemiği ve derisinden yapılan, koyu mor, kahverengi renk tonunda, suda çözdükten sonra kullanılan jelatinsi bir […]