Alm. Insel (f.), Fr. Ile (f.), İng. Island. Her tarafı sularla çevrili kara parçası. Okyanus, deniz, göl ve her çeşit akarsular içinde ada bulunabilir. Bir kara parçasının ada sayılabilmesi için etrafını çevreleyen denizin etkisinin karanın her yerinde görülmesi lazımdır. Avustralya’da denizin tesiri her tarafında görülmediği için ada sayılmamış ve kıta kabul edilmiştir. Sumatra, Borneo, Madagaskar, Grönland, Britanya, Japonya adaları başlıca büyük adalardır. Adaların toplam yüzölçümü 10 milyon kilometrekare ile Avrupa kıtasının yüzölçümüne yakındır.
Adalar tek adalar ve takım adalar olarak bulunurlar. Kıbrıs tek adadır. Endonezya Devleti ise bir çok adadan meydana gelen bir takım adalar topluluğudur. Meydana gelişlerine göre adalar; kıtalardan ayrılan, mercan, volkanik ve alüvyon adaları olmak üzere dörde ayrılır.
Kıtadan ayrılan adalar: Jeolojik devirlerde kıtalardan koparak meydana gelen veya bazı kara parçalarının çökmesi ile yahut denizlerin yükselerek bazı kara parçalarını kaplamasıyla meydana gelmiş adalardır. Madagaskar adası, jeolojik ikinci zamanda Afrika’dan; Britanya, dördüncü zamanda Avrupa’dan ayrılmıştır. Ege adaları, Ege kıtasının parçalanıp çökmesiyle; Korsika ve Sardunya adaları, Tiran kıtasının parçalanmasıyla meydana gelmiştir.
Mercan adaları: Okyanuslarda çok kalabalık sürüler halinde yaşayan poliplerin çıkardıkları kalkerlerin birikmesinden adalar meydana gelmiştir. Büyük Okyanus ve Hint Okyanusunda bu tip adalara sık rastlanır. Marshall ve Carolin adaları mercan adalarıdır.
Volkanik adalar: Deniz veya göl dibindeki volkanların püskürttüğü lavlar neticesi meydana gelmişlerdir. Batı Akdeniz’deki Stromboli Adası ile Büyük Okyanustaki Hawaii Adaları volkanik adalardır.
Alüvyon adaları: Nehirlerin sürükleme kuvvetinin azaldığı ve dolayısıyle beraberindeki taş parçacıklarını taşıyamadığı yerlerde belirirler. Daha çok nehirlerin ağızlarına yakın kısımlarda meydana gelen bu adaların üstten görünüşü, suyun geldiği tarafı ince olan bir elips şeklindedir. Bunlardan bazılarında ziraat alanları ve yerleşme yerleri kurulabilmektedir. Bu adalardan bazılarının yüksekliği 10 metreyi bulabilir. Fakat ekseri alüvyon adaları zamanla sular altında kalırlar.
Dünya Coğrafyasındaki Başlıca Adalar:
| Adı | Yüzölçümü (km2) | Bulunduğu Yer |
| Grönland | 2.175.000 | Kuzey Buz Denizi |
| Yeni Gine | 785.000 | Büyük Okyanus |
| Borneo | 750.754 | Büyük Okyanus |
| Madagaskar | 587.041 | Hint Okyanusu |
| Baffin | 476.067 | Kuzey Buz Denizi |
| Sumatra | 471.000 | Büyük Okyanus |
| Filipinler | 300.000 | Büyük Okyanus |
| Yeni Zelanda | 269.000 | Büyük Okyanus |
| Honşu | 230.000 | Büyük Okyanus |
| Büyük Britanya | 229.720 | Atlas Okyanusu |
| Ellesmere | 212.688 | Kuzey Buz Denizi |
| Victoria | 212.198 | Kuzey Buz Denizi |
| Sulavesi | 189.033 | Büyük Okyanus |
| Cava | 126.400 | Büyük Okyanus |
| Küba | 114.524 | Atlas Okyanusu |
| Newfoundland | 110.681 | Atlas Okyanusu |
| Luzon | 104.687 | Büyük Okyanus |
| İzlanda | 102.829 | Atlas Okyanusu |
| Mindanao | 98.681 | Büyük Okyanus |
| Moluk Adaları | 86.285 | Büyük Okyanus |
| İrlanda | 84.000 | Atlas Okyanusu |
| Novaya Zemiya | 82.600 | Kuzey Buz Denizi |
| Hokkaido | 78.508 | Büyük Okyanus |
| Sahalin | 73.290 | Büyük Okyanus |
| Tasmanya | 68.332 | Büyük Okyanus |
| Banks | 67.600 | Kuzey Buz Denizi |
| Sri Lanka | 65.610 | Hint Okyanusu |
| Svalbard | 62.423 | Kuzey Buz Denizi |
| Bismarck Takımadaları | 58.800 | Büyük Okyanus |
| Devon | 54.029 | Kuzey Buz Denizi |
| Melville | 42.395 | Kuzey Buz Denizi |
| Souhampton | 40.663 | Kuzey Buz Denizi |
| Tayvan | 35.961 | Büyük Okyanus |
| Kyuşu | 35.660 | Büyük Okyanus |
| Hainan | 33.670 | Büyük Okyanus |
| Prince of Wales | 33.229 | Atlas Okyanusu |
| Vancouver | 32.137 | Büyük Okyanus |
| Sicilya | 25.210 | Akdeniz |
| Somerset | 24.268 | Kuzey Buz Denizi |
| Sardinya | 24.084 | Akdeniz |
| Kuril Adaları | 20.000 | Büyük Okyanus |
| Yeni Kaledonya | 19.103 | Büyük Okyanus |
| Fiji | 18.272 | Büyük Okyanus |
| Hawaii | 16.500 | Büyük Okyanus |
| Vanuatu (Yeni Hebridler) | 14.760 | Atlas Okyanusu |
| Bahamalar | 13.935 | Atlas Okyanusu |
| Falkland Adaları | 11.960 | Atlas Okyanusu |
| Jamaika | 10.991 | Atlas Okyanusu |
| Cape Breton | 10.300 | Atlas Okyanusu |
| Kıbrıs | 9.251 | Akdeniz |
| Porto Riko | 8.897 | Atlas Okyanusu |
| Korsika | 8.720 | Akdeniz |
| Girit | 8.259 | Akdeniz |
| Rodos | 1.398 | Ege Denizi |
Bir yanıt bırakın